Cổ phiếu là gì? Cổ phiếu IPO và những điều cần biết trước khi chơi cổ phiếu

Cổ phiếu là một loại tài sản đặc biệt cũng như là một kênh đầu tư có tiềm năng lớn. Trước khi nhà đầu tư tham gia việc mua bán cổ phiếu thì cần phải hiểu rõ cổ phiếu là gì và cách giao dịch như thế nào cũng như khai thác lợi nhuận từ cổ phiếu như thế nào?

Cổ phiếu là gì? Cổ phiếu IPO là gì?

Cổ phiếu là một loại chứng khoán, cổ phiếu được phát hành dưới dạng chứng chỉ, hoặc bút toán ghi sổ. Cổ phiếu xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư trong việc tham gia vào hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.

>> Tìm hiểu thêm chứng khoán là gì, thị trường chứng khoán và các quy định của pháp luật

Người nắm giữ (nhà đầu tư) cổ phiếu sẽ trở thành cổ đông và đồng thời là chủ sở hữu phần tài sản tương ứng của công ty phát hành.

Cổ phiếu IPO là một loại cổ phiếu được phát hành lần đầu tiên ra công chúng, khi doanh nghiệp bắt đầu đăng ký giao dịch trên sàn chứng khoán. Cổ phiếu này cũng hội tụ đầy đủ những đặc điểm của cổ phiếu phổ thông ngoài thị trường, chỉ khác là lần IPO là lần đầu tiên nó được chào bán trên sàn chứng khoán

Phân loại cổ phiếu

Theo khoản 1, 2 Điều 114 Luật Doanh nghiệp 2020, có 02 loại cổ phiếu như sau:

– Cổ phiếu thường (còn gọi là cổ phiếu phổ thông): Loại cổ phiếu này dùng để xác định quyền sở hữu của các cổ đông. Người được nắm giữ cổ phiếu này sẽ có quyền quản lý và kiểm soát công ty cũng như tham gia vào các cuộc họp HĐQT, hay tham gia bỏ phiếu quyết định cho các vấn đề lớn của công ty.

– Cổ phiếu ưu đãi: Người nắm giữ cổ phiếu ưu đãi có thể nhận ưu đãi về cổ tức và có quyền biểu quyết cũng như được hoàn lại phần vốn góp.

Cổ phiếu phổ thông

Các cổ đông sở hữu cổ phiếu phổ thông được:

• Có quyền tự do chuyển nhượng.
• Có quyền biểu quyết trong các quyết định của công ty tại các buổi Đại hội cổ đông.
• Được hưởng cổ tức của công ty theo kết quả kinh doanh và giá trị cổ phiếu đang nắm giữ tương ứng.

Cổ phiếu ưu đãi

Các cổ đông nắm giữ cổ phiếu ưu đãi sẽ có quyền hạn và trách nhiệm hạn chế hơn như:

• Có mức lợi tức ổn định
• Cổ đông này không có quyền được bầu cử, ứng cử
• Cổ đông nắm cổ phiếu ưu đãi sẽ được nhận cổ tức đầu tiên. Khi công ty bị phá sản thì trong các loại cổ đông, họ sẽ là những người được công ty trả tiền trước, sau đó mới đến cổ đông thường.

Làm cách nào để sở hữu cổ phiếu dễ dàng

Bước 1: Mở tài khoản chứng khoán 

Mở tài khoản chứng khoán là công việc đầu tiên chúng ta cần thực hiện trước khi tham gia mua, bán cổ phiếu. Quyền sở hữu cổ phiếu của bạn sẽ được sở Giao dịch chứng khoán công nhận thông qua tài khoản chứng khoán của bạn. Hầu hết việc mở tài khoản chứng khoán tại các công ty chứng khoán là miễn phí. Chỉ có yêu cầu duy nhất về việc mở tài khoản này là khách hàng phải trên 18 tuổi trở lên.

Bước 2: Tải và cài đặt phần mềm giao dịch chứng khoán

Sau khi mở tài khoản chứng khoán, bạn cần tải phần mềm giao dịch chứng khoán của công ty chứng khoán đó về. Bạn có thể đặt lệnh mua hoặc bán cổ phiếu, quản lý danh mục đầu tư, nạp và rút tiền thông qua phần mềm giao dịch chứng khoán này.

Bước 3: Nộp tiền vào tài khoản chứng khoán

Bạn cần nạp tiền vào tài khoản để có thể giao dịch. Có nhiều phương thức để nạp tiền vào tài khoản chứng khoán mà bạn có thể tham khảo:

• Nộp tiền mặt trực tiếp tại mỗi quầy giao dịch của các công ty chứng khoán
• Nộp tiền mặt tại ngân hàng bất kì vào tài khoản chứng khoán của bạn
• Chuyển tiền online từ tài khoản ngân hàng của bạn vào tài khoản chứng khoán

Bước 4: Giao dịch cổ phiếu là gì

Qua 3 bước trên, bạn đã có đầy đủ công cụ, tức là điều kiện cần để thực hiện mua cổ phiếu. Sau khi truy cập vào phần mềm giao dịch hay website bằng tài khoản được cấp khi mở tài khoản, bạn có thể bắt đầu mua và bán cổ phiếu. Mỗi một hệ thống của các công ty khác nhau sẽ có giao diện khác nhau, tuy nhiên quy ước về các lệnh là giống nhau trên toàn thị trường nên các bạn có thể yên tâm giao dịch.

Cách lựa chọn cổ phiếu đầu tư

Ở phần trên ta đã tìm hiểu về điều kiện cần để giao dịch cổ phiếu, vậy điều kiện đủ để có thể thành công trên thị trường này là gì?

Cách lựa chọn cổ phiếu tốt để đầu tư được khuyên nghị theo “phù thuỷ chứng khoán” – đó là phương pháp Canslim.

Canslim là phương pháp lựa chọn cổ phiếu được sáng tạo bởi William O’Neil, ông là một trong những nhà đầu tư được thế giới mệnh danh là “phù thủy chứng khoán”. Ông là một nhà đầu tư rất tài ba với những phương pháp phân tích mang tính khoa học và tính ứng dụng cao.

Phương pháp Canslim chú ý đánh giá 7 tiêu chí lựa chọn đâu là cổ phiếu tốt để đầu tư, cụ thể: 

C – Current earnings

Đây là tiêu chí về thu nhập hiện tại ta có được từ một cổ phiếu đầu tư. Trong đó, EPS (Earnings per share – được tính bằng thu nhập từ cổ phiếu chia cho số lượng cổ phiếu nắm giữ) chính là một thông số đại diện cho tiêu chí này. Các cổ phiếu tốt là cổ phiếu có EPS tăng trưởng đều đặn hoặc tăng trưởng lớn hơn kết quả của năm trước. Thông thường ta đánh giá các cổ phiếu có EPS từ 20% trở lên được đánh giá là có tiềm năng.

A – Annual earnings

Đây là tiêu chí về thu nhập hàng năm của công ty phát hành ra cổ phiếu. Thông thường, chúng ta sẽ mong muốn doanh thu của công ty tăng trưởng đều đặn hoặc tăng trưởng vượt mức kì vọng qua các năm. Công ty được đánh giá là tiềm năng sẽ là các công ty có tốc độ tăng doanh thu từ 20% – 25% trở lên và trong vòng 3 đến 5 năm liên tiếp trong quá khứ.

N – New product

Đây là tiêu chí về phát hành sản phẩm hay dịch vụ mới, có ban điều hành mới hay các sự kiện quan trọng của công ty. Với sự phát triển cực kì nhanh chóng của thị trường hiện nay, các công ty nếu có sự tập trung vào đổi mới sáng tạo thì sẽ có nhiều tiềm năng dẫn đầu thị trường hơn. Qua đó, ta có thể kì vọng về tiềm năng tăng giá cổ phiếu trong tương lai gần hoặc dài hạn. 

S – Supply

Đây là tiêu chí về số lượng cổ phiếu đang được lưu hành. Về bản chất, cổ phiếu cũng là một loại hàng hóa lưu thông trên thị trường đó là thị trường chứng khoán, do đó loại hàng hóa này cũng chịu sự tác động của quan hệ cung và cầu. Những cổ phiếu có nhu cầu mua lớn hơn và người nắm giữ có nhu cầu bán ít hơn thường thể hiện sức hấp dẫn lớn với các nhà đầu tư, vì tiềm năng về việc tăng giá của cổ phiếu này là rất lớn. Cách giúp bạn theo dõi được cung cầu về cổ phiếu là thường xuyên chú ý về lượng cổ phiếu được giao dịch trên thị trường hàng ngày. Các ứng dụng của các công ty chứng khoán hoàn toàn có thể giúp bạn điều này.

L – Leading

Đây là tiêu chí về sự dẫn đầu của cổ phiếu hoặc công ty phát hành cổ phiếu. Nhà đầu tư nên xem xét kĩ càng về việc đầu tư vào các cổ phiếu đến từ các công ty dẫn đầu thị trường hoặc dẫn đầu ngành hàng của họ. Một trong những chiến lược hiệu quả có thể giúp nhà đầu tư lựa chọn cổ phiếu dẫn đầu đó là chỉ số RSI (chỉ số thể hiện sức mạnh tương đối). Trong đó, RSI có độ dao động từ 0-100, các cổ phiếu có RSI nhỏ hơn 30 là có nhiều cơ hội mua, RSI lớn hơn 70 là có cơ hội bán. 

*Chỉ số sức mạnh tương đối (RSI) là một chỉ số được nhà đầu tư sử dụng trong phân tích kỹ thuật, nó đo lường mức độ thay đổi giá gần đây của cổ phiếu để đánh giá xem thị trường đang ở trạng thái quá mua – lệnh mua nhiều hơn (overbought) hay quá bán – lệnh bán nhiều hơn (oversold).

I – Institutional sponsorship

Đây là tiêu chí phản ánh sự quan tâm của các tổ chức hoặc định chế tài chính lớn liên quan đến các loại cổ phiếu. Các cổ phiếu có uy tín cũng như tiềm năng thường sẽ nhận được sự đầu tư đến từ các quỹ đầu tư lớn, các quỹ ETF, hay các tổ chức uy tín,… Chắc hẳn trước khi quyết định mua vào thì các đơn vị này cũng đã có sự nghiên cứu và đánh giá rất kỹ cũng như chuyên nghiệp, Việc này có thể được làm từ chuyên gia nhiều kinh nghiệm và nổi tiếng trong lĩnh vực đầu tư. Do đó, nhà đầu tư có thể thấy an tâm hơn khi có sự đảm bảo của các tổ chức uy tín này.  

M – Market direction

Đây là một trong những yếu tố quan trọng nhất quyết định sự thành bại của chiến lược đầu tư của bạn – xu hướng của thị trường. Hầu hết các công ty được niêm yết trên sàn chứng khoán sẽ có sự vận động cùng chiều với xu hướng của thị trường nói chung. Do đó, để đầu tư hiệu quả thì nhà đầu tư cần nghiên cứu kỹ lưỡng sự vận động của các dòng cổ phiếu qua các yếu tố kinh tế vĩ mô, vi mô. 

Khi nào nhà đầu tư nên cắt lỗ?

Mỗi nhà đầu tư đều phải tự xây dựng cho mình quy tắc “cắt lỗ” phù hợp với khẩu vị rủi ro của bản thân, và cũng không nhất thiết các nhà đầu tư phải đặt ra mức giới hạn thua lỗ giống nhau cho mọi khoản đầu tư.

“Luôn giới hạn mức thua lỗ tối đa 7 – 8% so với giá mà mình mua vào và không có ngoại lệ” – Đây chính là lời khuyên của William O’Neil – nhà đầu tư nổi tiếng với phương pháp CANSLIM chúng tôi vừa giới thiệu bên trên.

Theo William O’Neil, nếu bạn cắt lỗ những khoản đầu tư ở mức lỗ khoảng 7% – 8% và bán một cổ phiếu khi bạn lãi được 25%, như vậy bạn chỉ cần quyết định bán đúng một lần trong khi bạn có thể được phép phạm sai lầm đến 3 lần mà không rơi vào rắc rối về tài chính.

Thậm chí ngay cả khi bạn mới chỉ lời lãi chút ít sau khi mua, nhưng bạn nhận thấy rủi ro tiềm ẩn rất lớn của một đợt giảm giá mạnh thì bạn cũng nên nhanh chóng đặt lệnh kết thúc khoản đầu tư này của mình mà không nên do dự.

Hãy coi những khoản thua lỗ nhỏ này là khoản tiền bảo hiểm phải chăng mà bạn mua trên thị trường chứng khoán nhé.

Trên đây là toàn bộ thông tin quan trọng về cổ phiếu giải đáp cho câu hỏi cổ phiếu là gì và làm thế nào để chọn cổ phiếu tốt. Mặc dù thị trường chứng khoán là một thị trường rất hấp dẫn nhưng cũng tiềm ẩn rất nhiều rủi ro, các nhà đầu tư nên trang bị cho mình những kiến thức cũng như chiến lược tốt nhất trước khi vào thị trường này.